Trong thời đại mà một cú chạm có thể thay thế cả quy trình thủ công rườm rà, câu hỏi không còn là “có nên chuyển đổi số không?” mà là “chúng ta đã thật sự sẵn sàng chưa?”. Người dân có đang sống đúng với vai trò là công dân số? Doanh nghiệp có đang vận hành bằng tư duy dữ liệu và công nghệ, hay chỉ “khoác áo số” cho cách làm cũ? Bài viết này đi thẳng vào cốt lõi: liệu xã hội Việt Nam đã sẵn sàng để không bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua số hóa toàn cầu? Cơ hội chuyển đối số cho Việt Nam ở đâu?
Việt Nam đang ở đâu trên bản đồ chuyển đổi số toàn cầu và cơ hội nào?
Việt Nam đang vươn mình mạnh mẽ trên bản đồ chuyển đổi số toàn cầu, không chỉ bằng khẩu hiệu mà bằng những bước tiến thực chất và đầy tham vọng. Năm 2024, Việt Nam đã tăng 15 bậc để xếp hạng 71/193 trong Chỉ số Phát triển Chính phủ điện tử của Liên Hợp Quốc, lần đầu tiên gia nhập nhóm “rất cao” . Trong Chỉ số Sẵn sàng Mạng lưới (Network Readiness Index), Việt Nam đứng thứ 45/134 quốc gia . Đặc biệt, nền kinh tế số của Việt Nam được dự báo đạt 45 tỷ USD vào năm 2025 và có thể tăng lên 90–200 tỷ USD vào năm 2030 .
Cơ hội chuyển đổi số của Việt Nam nằm ở ba trụ cột: chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Chính phủ đang thúc đẩy mạnh mẽ các dịch vụ công trực tuyến, hướng tới mục tiêu lọt vào top 50 toàn cầu về chính phủ điện tử vào năm 2028 . Trong lĩnh vực kinh tế, các ngành như thương mại điện tử, fintech, trí tuệ nhân tạo và trung tâm dữ liệu đang thu hút đầu tư lớn từ các tập đoàn công nghệ toàn cầu như Nvidia, SpaceX và các công ty Mỹ khác .
Tuy nhiên, cơ hội không đến một cách tự nhiên. Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Với chiến lược đúng đắn và sự quyết tâm, Việt Nam có thể không chỉ bắt kịp mà còn dẫn đầu trong cuộc đua chuyển đổi số khu vực.
Doanh nghiệp VIệt Nam có thể tận dụng chuyển đổi số như thế nào để nâng cao năng suất?
Chuyển đổi số không chỉ là một khẩu hiệu thời thượng, mà là một “cú huých sống còn” để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng suất và bứt phá khỏi chiếc áo chật của mô hình tăng trưởng truyền thống. Trước hết, công nghệ số giúp cắt giảm chi phí vận hành một cách triệt để—từ việc số hóa quy trình sản xuất, tự động hóa kho bãi, đến việc ứng dụng phần mềm quản trị ERP, CRM. Mỗi một click chuột thay cho thủ tục giấy tờ là một giờ công được tiết kiệm. Và trong kinh doanh, thời gian chính là tiền bạc.
Doanh nghiệp cũng có thể tận dụng dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để tối ưu chuỗi cung ứng, dự báo nhu cầu thị trường và cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng. Một cửa hàng bán lẻ nhỏ thôi, nếu biết dùng dữ liệu từ Facebook, Zalo, TikTok… hoàn toàn có thể “cạnh tranh sòng phẳng” với các ông lớn nếu hiểu khách hàng hơn, nhanh tay hơn.
Không chỉ vậy, chuyển đổi số mở ra cơ hội tiếp cận thị trường toàn cầu với chi phí bằng… một đường truyền Internet. Bán hàng qua sàn thương mại điện tử, giao dịch xuyên biên giới, tiếp thị số thông minh—đó là những “đường cao tốc” mà doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam không nên chần chừ bước lên.
Tuy nhiên, chuyển đổi số không chỉ là chuyện mua phần mềm hay dựng website. Cốt lõi là thay đổi tư duy: từ “làm bằng tay” sang “vận hành bằng trí tuệ”. Công nghệ là bàn tay nối dài, nhưng chiến lược và con người mới là trái tim vận hành.
Việt Nam đang tận dụng xu hướng chuyển đổi số ra sao?
Việt Nam đang tận dụng xu hướng chuyển đổi số một cách khôn ngoan và bài bản, không chỉ để bắt kịp mà còn để bứt phá. Thay vì đứng ngoài quan sát cuộc chơi, Việt Nam đã dấn thân vào “đường đua số” với ba động cơ mạnh mẽ: chính sách quyết liệt từ trung ương, sự năng động của khu vực tư nhân, và nhu cầu số hóa bức thiết từ xã hội.
Chính phủ đã ban hành Chiến lược Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, tầm nhìn 2030, định hướng rõ ràng ba trụ cột: Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số. Điều này không phải khẩu hiệu, mà đang hiện thực hóa qua từng hành động cụ thể như cổng dịch vụ công quốc gia, hệ thống dữ liệu dân cư, căn cước công dân điện tử, và gần đây là AI được tích hợp vào các dịch vụ hành chính.
Với các doanh nghiệp
Ở khối doanh nghiệp, hàng chục nghìn doanh nghiệp vừa và nhỏ đang được hỗ trợ chuyển đổi số thông qua các chương trình như SMEdx. Các lĩnh vực then chốt như ngân hàng, logistics, thương mại điện tử và nông nghiệp công nghệ cao đều đã có bước nhảy vọt nhờ ứng dụng công nghệ số—từ chatbot đến blockchain, từ AI đến IoT.
Không dừng lại ở đó, các startup công nghệ tại Việt Nam đang mọc lên như nấm sau mưa, góp phần thổi luồng gió mới vào nền kinh tế. Có thể nói, Việt Nam không chỉ là “người theo sau nhanh nhạy”, mà đang dần trở thành trung tâm khởi tạo công nghệ của Đông Nam Á. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa xu hướng này, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư mạnh vào hạ tầng số, bảo mật dữ liệu và nhất là—phát triển nguồn nhân lực số có tư duy toàn cầu. Kỷ nguyên số không chờ ai, và Việt Nam dường như đang chọn cách chạy – chứ không đi bộ – trên con đường ấy
Lĩnh vực
Cơ hội chuyển đổi số để tăng năng suất cho Việt Nam nằm ở chính điểm yếu – nhưng lại là nơi giàu tiềm năng nhất: năng suất lao động thấp và cấu trúc kinh tế còn yếu. Việt Nam hiện có tới 97% doanh nghiệp là vừa và nhỏ, phần lớn chưa tận dụng hiệu quả công nghệ số. Chính vì thế, chỉ cần một bước chuyển đổi đúng hướng, hiệu quả tăng năng suất có thể “nhảy vọt” thay vì tăng dần đều. Chuyển đổi số trở thành một đòn bẩy – không phải để tăng thêm vài phần trăm, mà là để “tái cơ cấu” cách làm ăn từ gốc.
Cơ hội đến từ việc số hóa quy trình sản xuất. Các doanh nghiệp sản xuất có thể ứng dụng Internet vạn vật (IoT) để theo dõi máy móc theo thời gian thực, dùng AI để tối ưu vận hành, giảm lãng phí, nâng cao chất lượng. Đây không chỉ là câu chuyện của những tập đoàn lớn, mà là xu hướng khả thi ngay cả với nhà máy vừa và nhỏ – miễn là có tư duy mở.
Chuyển đổi số trong quản trị và nhân sự là vùng đất giàu tiềm năng. Từ hệ thống ERP giúp doanh nghiệp vận hành mượt mà, đến phần mềm học tập nội bộ giúp nhân viên nâng cao kỹ năng – tất cả đều giúp cắt giảm thời gian, chi phí và sai sót.
Thương mại điện tử và nền tảng số là cửa ngõ để doanh nghiệp Việt tiếp cận thị trường toàn cầu, mà không cần văn phòng ở đâu xa. Bán hàng xuyên biên giới chưa bao giờ dễ như bây giờ – và đó là con đường ngắn nhất để “nâng suất lao động” bằng… cú click.
Người dân và doanh nghiệp đã thật sự sẵn sàng với tư duy số, hành vi số chưa?
Tư duy số – tức khả năng nhìn nhận vấn đề bằng lăng kính dữ liệu, tự động hóa và kết nối – vẫn là điều mới mẻ với phần đông người dân và doanh nghiệp Việt Nam. Không phải vì họ không muốn, mà vì họ chưa thấy hết giá trị, hoặc chưa biết bắt đầu từ đâu.
Với người dân, hành vi số đã bước đầu hình thành: mua hàng online, thanh toán QR, tra cứu thủ tục hành chính trên cổng dịch vụ công… Nhưng phần nhiều vẫn mang tính thụ động, đối phó, “sử dụng vì không còn cách nào khác”. Một bộ phận lớn, đặc biệt ở nông thôn và vùng sâu, vẫn còn ngần ngại, e dè với công nghệ. “Cầm điện thoại chỉ để vào Facebook” thì chưa gọi là tư duy số.
Với doanh nghiệp, đặc biệt là SME, nhiều nơi vẫn xem chuyển đổi số là… làm website, lập fanpage, hoặc dùng Excel online. Họ chưa thực sự tích hợp công nghệ vào cấu trúc vận hành hay ra quyết định dựa trên dữ liệu. Đó là dấu hiệu của một tư duy chưa chuyển.
Tuy nhiên, cũng cần ghi nhận: những cú huých từ đại dịch, từ chính sách và từ thế hệ trẻ đã giúp thay đổi nhận thức rất nhanh. Giới trẻ Việt – Gen Z và Millennials – chính là lực đẩy lớn nhất cho hành vi số, khi họ không chỉ sống trong môi trường số mà còn đang tạo ra nó.
Kết bài:
Chuyển đổi số không chỉ là một cuộc cách mạng công nghệ, mà là cuộc cách mạng về tư duy – và tư duy thì không thể mua được bằng ngân sách, mà phải đổi bằng sự can đảm thay đổi từ mỗi cá nhân và tổ chức. Người dân cần trở thành công dân số, doanh nghiệp cần thực sự số hóa từ bên trong, chứ không chỉ “làm màu” bên ngoài. Bởi nếu không thay đổi kịp, điều duy nhất chúng ta có thể số hóa… là cơ hội đã mất.
Đọc thêm:
