Không có sự chuyển đổi nào là dễ dàng, nhất là với một doanh nghiệp lớn như Nike. Đó luôn là những giai đoạn khó khăn, thậm chí đau thương, thậm chí chấp nhận đi lùi.
Toàn cảnh “sự cố ERP” của Nike
Bối cảnh
Vào năm 2000, Nike đầu tư 400 triệu USD để triển khai hệ thống ERP (SAP), phần mềm quản lý chuỗi cung ứng (i2 Technologies) và phần mềm CRM (Siebel Systems). Mục tiêu của Nike khi thực hiện chuyển đổi ERP là:
- Tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
- Cải thiện dự báo nhu cầu và kiểm soát hàng tồn kho.
- Rút ngắn thời gian sản xuất và phân phối sản phẩm đến các nhà bán lẻ.
Tuy nhiên, thay vì giúp Nike tăng trưởng, hệ thống này đã gây ra một thảm họa cung ứng khiến công ty thiệt hại hàng trăm triệu USD. Sự kiện chuyển đổi số này đã làm cho vị trí của Nike tại thời điểm đó suy giảm nghiêm trọng. Qua đây, ban lãnh đạo cũng rút ra nhiều bài học kinh nghiệm đắt giá.
Vấn đề nghiêm trọng mà Nike đã gặp phải khi chuyển đổi số
Dự báo sai nhu cầu sản phẩm
Hệ thống i2 Technologies có nhiệm vụ dự đoán nhu cầu để sản xuất số lượng giày phù hợp. Tuy nhiên, do thuật toán có lỗi và chưa được kiểm thử kỹ, hệ thống đã dự báo sai hoàn toàn.
Kết quả:
- Một số mẫu giày “hot” như Air Jordan bị sản xuất quá ít, gây thiếu hụt hàng trầm trọng.
- Ngược lại, một số mẫu giày không phổ biến lại được sản xuất quá nhiều, gây tồn kho dư thừa.
Đơn hàng bị xử lý sai
Do lỗi phần mềm, hệ thống ERP đặt sai số lượng sản phẩm cần sản xuất và vận chuyển. Hậu quả để lại bởi vấn đề này gây tác hại vô cùng lớn đến Nike:
- Nhà máy nhận đơn hàng sản xuất sai lệch, gây rối loạn quy trình sản xuất.
- Các nhà bán lẻ nhận được đơn hàng không đúng số lượng và giao hàng chậm trễ.
Khách hàng và nhà bán lẻ phàn nàn
Hàng hóa không được cung cấp đúng hạn khiến nhiều nhà bán lẻ bị thiếu hàng, gây gián đoạn doanh thu. Một số khách hàng đặt hàng nhưng không nhận được sản phẩm mong muốn.
Hậu quả
🚨 Nike mất hơn 100 triệu USD doanh thu chỉ trong một quý.
📉 Giá cổ phiếu giảm 20% ngay sau sự cố.
😡 Nhà bán lẻ và khách hàng mất niềm tin vào thương hiệu.
👨💼 CEO Nike khi đó, Phil Knight, gọi đây là “một thảm họa cung ứng”.
Nguyên nhân thất bại của Nike
Triển khai ERP quá nhanh và thiếu kiểm thử
- Nike muốn triển khai hệ thống trong vòng 6 tháng, quá nhanh so với một tập đoàn toàn cầu.
- Họ không thử nghiệm kỹ càng trước khi áp dụng trên toàn bộ hệ thống.
- Khi lỗi xuất hiện, hệ thống không thể sửa chữa kịp thời.
Phần mềm không phù hợp với mô hình kinh doanh
- Nike chọn i2 Technologies để dự báo nhu cầu, nhưng phần mềm này chưa được tùy chỉnh để phù hợp với ngành thời trang thể thao, vốn có xu hướng thay đổi liên tục.
- Phần mềm hoạt động tốt trong các ngành công nghiệp khác (như sản xuất ô tô), nhưng không phù hợp với sản xuất giày và quần áo thời trang.
ERP không tích hợp tốt với hệ thống cũ
- i2 Technologies không tương thích hoàn toàn với hệ thống SAP ERP và hệ thống đặt hàng cũ của Nike.
- Dữ liệu bị lỗi khi chuyển từ hệ thống này sang hệ thống khác, gây ra các quyết định sai lệch trong sản xuất và phân phối.
Thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận
- Dự án ERP chủ yếu do đội ngũ công nghệ triển khai, không có sự tham gia đầy đủ của các phòng ban khác như bán hàng, marketing và quản lý chuỗi cung ứng.
- Nhân viên không được đào tạo kỹ về hệ thống mới, dẫn đến sai sót khi sử dụng.
Cách khắc phục sự cố của Nike
- Đầu tư thêm hàng chục triệu USD để sửa lỗi hệ thống.
- Thuê chuyên gia ERP để tinh chỉnh phần mềm phù hợp với đặc thù ngành hàng thời trang.
- Đào tạo lại nhân viên để sử dụng hệ thống ERP đúng cách.
- Điều chỉnh lại quy trình sản xuất và phân phối để đảm bảo không lặp lại sai lầm.
Kết quả: Sau khoảng 1 – 2 năm, Nike dần khắc phục được sự cố và quay lại mức doanh thu bình thường.
Bài học từ sự cố ERP của Nike
Doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình triển khai theo từng giai đoạn, thay vì triển khai ồ ạt. Cách tiếp cận “Big Bang” (chuyển đổi toàn bộ cùng lúc) thường mang rủi ro cao. Thay vào đó, nên áp dụng cách tiếp cận “Go – Live từng phần” để kiểm tra và tối ưu hóa từng giai đoạn.
Không phải hệ thống ERP nào cũng phù hợp với mọi doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp cần tùy chỉnh phần mềm theo đặc thù của công ty trước khi triển khai. Nên thử nghiệm hệ thống trên một khu vực nhỏ hoặc một dòng sản phẩm trước khi mở rộng.
Kiểm thử kỹ lưỡng trước khi triển khai chính thức. Nên thực hiện chạy thử nghiệm (Pilot Testing) trong một phân khúc nhỏ để đánh giá hiệu quả trước khi triển khai trên toàn bộ hệ thống. Cần có phương án dự phòng nếu hệ thống gặp lỗi.
Việc triển khai ERP không chỉ là trách nhiệm của phòng IT, mà cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận khác. Nên thành lập một đội ngũ quản lý dự án ERP với sự tham gia của nhiều phòng ban khác nhau. Các bộ phận cần được tham gia vào quá trình thiết kế, thử nghiệm và đánh giá để đảm bảo hệ thống đáp ứng nhu cầu thực tế.
Tham khảo thêm tại:
