Chuỗi giá trị của Michael Porter là một mô hình phân tích chiến lược nhằm xác định các hoạt động trong tổ chức để tạo ra giá trị cho sản phẩm hoặc dịch vụ, qua đó giúp gia tăng lợi thế cạnh tranh. Mô hình này chia các hoạt động củadoanh nghiệp thành hai nhóm: hoạt động chính và hoạt động hỗ trợ.

Chuỗi giá trị Michael Porter là gì?

Chuỗi giá trị của Michael Porter là một mô hình phân tích chiến lược nhằm xác định các hoạt động trong tổ chức để tạo ra giá trị cho sản phẩm hoặc dịch vụ, qua đó giúp gia tăng lợi thế cạnh tranh. Mô hình này chia các hoạt động củadoanh nghiệp thành hai nhóm: hoạt động chính và hoạt động hỗ trợ.

• Hoạt động chính (Primary Activities):
  • Inbound Logistics (Logistics đầu vào): Bao gồm các hoạt động liên quan đến tiếp nhận, lưu trữ và phân phối nguyên vật liệu, như quản lý kho bãi và vận chuyển nội bộ.
  • Operations (Hoạt động sản xuất): Những quy trình chuyển đổi nguyên vật liệu thành sản phẩm cuối cùng, bao gồm sản xuất, lắp ráp, đóng gói.
  • Outbound Logistics (Logistics đầu ra): Các hoạt động vận chuyển sản phẩm đến khách hàng, từ lưu kho, phân phối cho đến giao hàng.
  • Marketing and Sales (Tiếp thị và Bán hàng): Hoạt động thu hút khách hàng và thuyết phục họ mua sản phẩm, bao gồm quảng cáo, xây dựng thương hiệu, và quản lý kênh phân phối.
  • Service (Dịch vụ sau bán hàng): Những dịch vụ hỗ trợ khách hàng sau khi bán hàng, như bảo hành, bảo trì và hỗ trợ kỹ thuật.
• Hoạt động hỗ trợ (Support Activities):
  • Firm Infrastructure (Cơ sở hạ tầng của doanh nghiệp): Bao gồm quản lý tài chính, pháp lý, chiến lược và hệ thống điều hành chung của doanh nghiệp.
  • Human Resource Management (Quản trị nguồn nhân lực): Các hoạt động tuyển dụng, đào tạo, phát triển và quản lý nhân viên.
  • Technology Development (Phát triển công nghệ): Nghiên cứu và phát triển công nghệ mới, cải tiến sản phẩm và quy trình sản xuất.
  • Procurement (Mua sắm): Quá trình tìm kiếm và mua nguyên vật liệu, công cụ cần thiết cho các hoạt động sản xuất và kinh doanh.

Tổng hợp các hoạt động này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả và tạo ra giá trị vượt trội, từ đó nâng cao lợi thế cạnh tranh.

Ứng dụng của chuỗi giá trị

Ứng dụng của chuỗi giá trị Michael Porter trong doanh nghiệp giúp cải thiện hiệu quả hoạt động, tối ưu hóa chi phí, và gia tăng lợi thế cạnh tranh. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến:

• Phân tích lợi thế cạnh tranh: Doanh nghiệp có thể sử dụng mô hình chuỗi giá trị để xác định những hoạt động tạo ra giá trị lớn nhất và khác biệt so với đối thủ, từ đó tập trung vào các yếu tố này để củng cố lợi thế cạnh tranh.
• Tối ưu hóa chi phí: Bằng cách phân tích từng hoạt động trong chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể nhận diện những điểm chưa tối ưu, từ đó giảm chi phí thông qua cải tiến quy trình hoặc tìm nguồn cung cấp hợp lý hơn.
• Nâng cao hiệu quả hoạt động: Chuỗi giá trị giúp doanh nghiệp xem xét toàn bộ các hoạt động từ đầu vào đến đầu ra, từ đó phát hiện và khắc phục các “nút thắt cổ chai” trong quy trình sản xuất, vận hành hay logistics, nâng cao năng suất tổng thể.
• Định hướng phát triển chiến lược: Mô hình giúp doanh nghiệp xác định rõ các hoạt động nào mang lại giá trị cao nhất, từ đó xây dựng chiến lược dài hạn nhằm phát triển và tối ưu hóa các hoạt động cốt lõi.
• Cải thiện chất lượng sản phẩm/dịch vụ: Chuỗi giá trị hỗ trợ doanh nghiệp phân tích chất lượng từ giai đoạn sản xuất đến dịch vụ sau bán hàng, giúp cải thiện sản phẩm/dịch vụ ở từng giai đoạn để đáp ứng tốt hơn nhu cầu khách hàng.
• Tăng cường hợp tác nội bộ: Việc phân tích chuỗi giá trị giúp các phòng ban trong doanh nghiệp hiểu rõ vai trò của mình trong việc tạo ra giá trị chung, từ đó thúc đẩy hợp tác và phối hợp giữa các bộ phận.
• Đánh giá và quản lý rủi ro: Doanh nghiệp có thể xác định các điểm yếu trong chuỗi giá trị để từ đó triển khai các biện pháp giảm thiểu rủi ro, như sự gián đoạn cung ứng hoặc quá trình sản xuất không hiệu quả.
• Cải tiến dịch vụ khách hàng: Tập trung vào các hoạt động như dịch vụ sau bán hàng và chăm sóc khách hàng, chuỗi giá trị giúp doanh nghiệp tăng cường sự hài lòng và giữ chân khách hàng thông qua các dịch vụ chất lượng cao.

Ứng dụng chuỗi giá trị trong việc thiết kế cơ cấu tổ chức

Ứng dụng chuỗi giá trị Michael Porter trong việc thiết kế cơ cấu tổ chức giúp doanh nghiệp xây dựng một hệ thống phân bổ nguồn lực hợp lý, tối ưu hóa các hoạt động tạo giá trị và cải thiện hiệu suất tổng thể. Cụ thể, doanh nghiệp có thể áp dụng mô hình này vào việc thiết kế cơ cấu tổ chức như sau:

• Tạo ra sự gắn kết giữa các bộ phận: Chuỗi giá trị cung cấp cái nhìn toàn diện về các hoạt động chính và hỗ trợ trong doanh nghiệp. Từ đó, cơ cấu tổ chức có thể được thiết kế sao cho các bộ phận (như sản xuất, marketing, logistics) gắn kết với nhau để tạo ra giá trị liên tục và liền mạch.
• Phân bổ nguồn lực dựa trên giá trị: Các hoạt động chính trong chuỗi giá trị, như sản xuất, tiếp thị, và dịch vụ sau bán hàng, sẽ nhận được sự ưu tiên về nguồn lực (nhân sự, tài chính, công nghệ) dựa trên mức độ giá trị mà chúng đóng góp. Điều này giúp cơ cấu tổ chức phản ánh tầm quan trọng thực tế của từng bộ phận trong chuỗi.
• Thiết lập phòng ban chuyên trách theo từng hoạt động chính: Dựa trên mô hình chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể thành lập các phòng ban riêng biệt chịu trách nhiệm cho từng hoạt động như:
  • Phòng mua hàng (Procurement): Đảm nhiệm việc mua sắm nguyên liệu và tìm nguồn cung ứng.
  • Phòng phát triển công nghệ (Technology Development): Chịu trách nhiệm nghiên cứu, phát triển sản phẩm và cải tiến quy trình.
  • Phòng sản xuất (Operations): Quản lý và vận hành các quy trình sản xuất.
  • Phòng marketing và bán hàng (Marketing & Sales): Tập trung vào việc quảng bá sản phẩm và bán hàng.
  • Phòng dịch vụ (Service): Quản lý các dịch vụ sau bán hàng và hỗ trợ khách hàng.
• Tối ưu hóa quy trình làm việc: Chuỗi giá trị giúp xác định các quy trình tạo giá trị cao nhất, từ đó doanh nghiệp có thể thiết kế lại cơ cấu tổ chức để tối ưu hóa quy trình làm việc giữa các phòng ban. Điều này giúp giảm thiểu sự trùng lặp và tăng cường sự liên kết giữa các hoạt động.
• Phân quyền và trách nhiệm rõ ràng: Dựa trên chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể thiết lập các cấp quản lý và đội ngũ nhân viên chuyên trách cho từng phần của chuỗi, đảm bảo rằng mỗi bộ phận có trách nhiệm rõ ràng trong việc tạo ra giá trị.
• Phân quyền cho các hoạt động hỗ trợ: Các hoạt động hỗ trợ như quản trị nhân sự, công nghệ thông tin, và tài chính cần được tổ chức linh hoạt để hỗ trợ tối ưu cho các hoạt động chính. Cơ cấu tổ chức cần được thiết kế để các phòng ban này hoạt động hiệu quả, giảm thiểu chi phí và gia tăng giá trị.
• Tăng cường hợp tác nội bộ: Chuỗi giá trị cho phép doanh nghiệp thiết kế cơ cấu tổ chức theo hướng thúc đẩy sự hợp tác giữa các bộ phận, giúp các bộ phận hiểu rõ vai trò của mình trong chuỗi giá trị tổng thể và làm việc hiệu quả hơn để tối ưu hóa kết quả.

Ứng dụng chuỗi giá trị trong thiết kế cơ cấu tổ chức sẽ giúp doanh nghiệp phân bổ nguồn lực một cách hợp lý, tăng cường sự gắn kết giữa các phòng ban và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.

Ứng dụng chuỗi giá trị trong việc xây dựng khung năng lực

Chuỗi giá trị Michael Porter ứng dụng trong xây dựng khung năng lực giúp doanh nghiệp phát triển một hệ thống năng lực phù hợp với từng hoạt động cụ thể, từ đó tối ưu hóa giá trị mà mỗi nhân viên và bộ phận mang lại. Đây là cách chuỗi giá trị có thể hỗ trợ quá trình xây dựng khung năng lực:

• Định hình năng lực theo từng hoạt động trong chuỗi giá trị: Mỗi hoạt động trong chuỗi giá trị (như logistics đầu vào, sản xuất, tiếp thị, dịch vụ khách hàng) đòi hỏi những bộ kỹ năng và năng lực khác nhau. Dựa trên chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể xác định rõ ràng những năng lực cần thiết cho từng bộ phận và từng vai trò liên quan. Ví dụ:
  • Logistics đầu vào (Inbound Logistics): Cần các năng lực về quản lý chuỗi cung ứng, quản lý kho bãi, và kỹ năng lập kế hoạch vận chuyển.
  • Sản xuất (Operations): Đòi hỏi các năng lực về kỹ thuật sản xuất, quản lý quy trình, kiểm soát chất lượng.
  • Marketing và Bán hàng (Marketing & Sales): Cần các năng lực về nghiên cứu thị trường, kỹ năng bán hàng, quảng cáo và phát triển thương hiệu.
  • Dịch vụ (Service): Đòi hỏi các năng lực về chăm sóc khách hàng, giải quyết vấn đề và hỗ trợ sau bán hàng.
• Xác định năng lực cốt lõi và năng lực hỗ trợ: Chuỗi giá trị giúp doanh nghiệp phân biệt rõ ràng giữa năng lực cốt lõi (năng lực cần thiết để thực hiện các hoạt động chính tạo giá trị như sản xuất, bán hàng) và năng lực hỗ trợ (như quản trị nhân sự, phát triển công nghệ). Khung năng lực được xây dựng trên cơ sở này sẽ giúp doanh nghiệp tập trung vào việc phát triển những kỹ năng quan trọng, giúp tăng cường giá trị trong chuỗi.
• Phát triển năng lực chiến lược: Chuỗi giá trị không chỉ giúp xác định những năng lực cần thiết cho các hoạt động hiện tại, mà còn giúp doanh nghiệp nhận diện các năng lực chiến lược cần có để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Ví dụ, năng lực về phát triển sản phẩm mới hoặc ứng dụng công nghệ số vào quá trình sản xuất và tiếp thị có thể là yếu tố chiến lược giúp doanh nghiệp đi đầu trong ngành.
• Thiết lập tiêu chuẩn đánh giá năng lực: Dựa vào chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá năng lực cho từng vai trò, đảm bảo rằng nhân viên có thể đóng góp hiệu quả vào các hoạt động trong chuỗi. Ví dụ:
  • Năng lực lãnh đạo cho các vai trò quản lý trong các hoạt động quan trọng.
  • Kỹ năng phân tích và ra quyết định cho các vị trí liên quan đến mua hàng và logistics.
  • Kỹ năng giao tiếp và thuyết phục cho các vai trò trong marketing và bán hàng.
• Liên kết khung năng lực với các hoạt động hỗ trợ: Các hoạt động hỗ trợ trong chuỗi giá trị (như phát triển công nghệ, quản lý nhân sự) yêu cầu những năng lực đặc thù. Khung năng lực có thể được xây dựng để tập trung vào việc phát triển các năng lực về quản trị công nghệ, kỹ năng nhân sự và năng lực quản lý tài chính nhằm hỗ trợ hiệu quả các hoạt động chính.
• Hỗ trợ quy trình tuyển dụng và đào tạo: Với khung năng lực dựa trên chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể dễ dàng xác định các tiêu chí tuyển dụng phù hợp với từng vai trò cụ thể trong chuỗi. Đồng thời, khung năng lực cũng giúp thiết kế chương trình đào tạo nhằm phát triển những kỹ năng quan trọng mà nhân viên cần để nâng cao hiệu quả công việc và tạo giá trị cao hơn.
• Phát triển các năng lực linh hoạt: Dựa trên sự phân tích chuỗi giá trị, doanh nghiệp có thể xây dựng khung năng lực với sự linh hoạt để thích ứng với các thay đổi trong thị trường, công nghệ và chiến lược. Điều này giúp doanh nghiệp không chỉ tập trung vào hiện tại mà còn chuẩn bị cho tương lai, thông qua việc phát triển những năng lực có thể đáp ứng nhu cầu biến động.

Ứng dụng chuỗi giá trị vào việc xây dựng khung năng lực giúp doanh nghiệp xác định rõ ràng năng lực cần thiết cho từng bộ phận, đảm bảo mỗi hoạt động được hỗ trợ bởi các nhân viên có khả năng tối ưu hóa giá trị và tăng cường lợi thế cạnh tranh. Công ty Tư vấn Quản lý OCD sử dụng mô hình chuỗi giá trị để xây dựng khung năng lực cho doanh nghiệp theo mô hình khung năng lực COID đồng thời OOC cung cấp phần mềm đánh giá năng lực digiiCAT sử dụng phương pháp này, đã được nhiều doanh nghiệp áp dụng.

Hạn chế của chuỗi giá trị

Chuỗi giá trị của Michael Porter là một công cụ hữu ích trong phân tích chiến lược doanh nghiệp, nhưng nó cũng có một số hạn chế mà doanh nghiệp cần lưu ý:

• Đơn giản hóa quá trình phức tạp: Chuỗi giá trị có thể đơn giản hóa quá trình và mối quan hệ giữa các hoạt động, dẫn đến việc không xem xét được sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố trong một doanh nghiệp lớn hoặc trong các ngành công nghiệp phức tạp.
• Tính động của thị trường: Mô hình này không luôn phản ánh tính động của thị trường và sự thay đổi nhanh chóng trong các yếu tố bên ngoài như công nghệ, cạnh tranh, và nhu cầu của khách hàng. Điều này có thể khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc điều chỉnh chiến lược kịp thời.
• Thiếu khả năng đánh giá mối quan hệ: Chuỗi giá trị thường chỉ tập trung vào các hoạt động nội bộ mà không xem xét đầy đủ các mối quan hệ với đối tác bên ngoài như nhà cung cấp, khách hàng, và các bên liên quan khác, điều này có thể dẫn đến những thiếu sót trong quản lý chuỗi cung ứng.
• Khó khăn trong việc định lượng giá trị: Việc xác định giá trị cụ thể của từng hoạt động trong chuỗi giá trị có thể là một thách thức. Nhiều yếu tố, chẳng hạn như tác động của thương hiệu hoặc sự hài lòng của khách hàng, có thể khó đo lường và không dễ dàng gán cho một hoạt động cụ thể.
• Không tính đến yếu tố con người: Mô hình chuỗi giá trị không phản ánh đầy đủ vai trò của yếu tố con người, chẳng hạn như sự sáng tạo, tinh thần làm việc, và văn hóa doanh nghiệp, trong việc tạo ra giá trị cho tổ chức.
• Khó khăn trong việc tích hợp với các mô hình khác: Trong một số trường hợp, doanh nghiệp có thể cần sử dụng nhiều mô hình phân tích khác nhau. Việc tích hợp chuỗi giá trị với các mô hình khác (như mô hình SWOT hay mô hình PEST) có thể gây khó khăn và đòi hỏi nhiều nỗ lực.
• Không cung cấp hướng dẫn cụ thể cho hành động: Mặc dù mô hình chuỗi giá trị giúp xác định các hoạt động quan trọng, nhưng nó không luôn cung cấp hướng dẫn cụ thể về cách thực hiện các thay đổi hoặc cải tiến cần thiết để gia tăng giá trị.
• Thiếu tính linh hoạt: Các công ty có thể trở nên quá phụ thuộc vào mô hình chuỗi giá trị và không linh hoạt trong việc điều chỉnh chiến lược khi gặp thay đổi trong thị trường hoặc môi trường kinh doanh.

Mặc dù chuỗi giá trị là một công cụ mạnh mẽ để phân tích và tối ưu hóa hoạt động của doanh nghiệp, việc nhận thức và khắc phục các hạn chế này sẽ giúp doanh nghiệp sử dụng mô hình một cách hiệu quả hơn.

Nguồn: Công ty Giải pháp Công nghệ OOC

Tham khảo bài viết

Các bước phát triển khung năng lực COID

Các bước phát triển chiến lược kinh doanh thành công cho doanh nghiệp